Itinaas ng isang kulubot na kamay ang baso ng lason,

habang nakapalibot, hindi paaawat sa pighati ang kanyang

mga disipulo, umasang tatanggapin ang anyaya ng pagtakas.

Sa mga huling sandali, patuloy pa rin siyang bumibigkas ng

talinhaga. Aniya, hindi niya matakasan ang hatol ng batas

dahil ito’y tuwirang pag-amin sa kasalanan. Subalit, hindi

nga ba ang mga batas na ito, sa buong-buhay niya’y

kanyang binatikos, pinagtawanan?

Sa labas, naghihiyawan ang mga tao sa daungan. Dumating

na ang barko at siyang hudyat ng katapusan ng

dakilang guro. Buong lungsod sa pamilihan nagpunta upang

isakdal ang mapamintas na matanda. Sumiklab ang bagsik

ng debate. Lahat ay may sariling saloobin. Marami man

ang tutol sa parusang bigay, subalit ang tinig ng nakakarami

pa rin ang nagwagi—KAMATAYAN! Siyang nagsabi na ang

tagagawa ng sapatos ay sa sapatos lamang, ang pastol

sa karnero, at ang gobyerno sa taong may alam at hindi

sa karaniwang kulang ang kaalaman at hindi abot ang

katayuan sa mga may pinag-aralan.

Iwan na niya ang lungsod na kanyang

pinagtawanan, linait,

sinuklam. Kanyang binatikos ang mga sikat na pilosopong

naglakbay, naglilibot na ang pagtuturo ang siyang kabuhayan,

upang ang kanilang pangaral ay marinig

at maibahagi,

na ang katotohana’y hindi puro, lumalabas sa iba’t ibang

anyo at depende sa tao. Kanyang pinigilan ang

pagpasok ng mga makata sa kanyang paraisong republika,

dahil sa kanilang mga salita’y bihag ang katotohan,

nagbibigay ng lakas sa mga karaniwan upang mangahas

na kahit mayaman ay kayang isakdal. Hindi nga ba’t sabi

niya’y kailanman ang kaalamang politikal ay taglay lamang

ng iilan? At sa lungsod na kahit basagulero’y may

lugar sa gobyerno, hindi ba ito insulto sa mga aristokratong

mula pagkabata’y nilunod sa pangaral ng mga makata?

Oo nga’t ang lungsod ang siyang nagkasala sa pagkitil sa

isang malayang pag-iisip, taliwas sa reputasyon nitong

inaalagaan—bayan ng malayang kaisipan, kung saan ang

kuro-kuro’y pinahahalagahan. Ang paratang na ginawa’y

binastos niya ang mga diyosa. Dahil ang mga ito’y waring

mga mortal na marunong gumawa ng karumal-dumal sa

tawag ng inggit at pagkasuklam. Kagya’t siya’y pinuri ng

orakulo bilang pinakamatalino, mapagpakumbaba mang

amining maging siya’y walang kaalam-alam ngunit hindi

nga ba tutop, na sa kanyang pagkamatay, naputol ang

impluwensiyang maaring makasira sa lungsod, at sa mga

demokratikong pananaw ng umaga na rin, ang isa’y isakripisyo

sa lahat. Dahil tanang buhay niya’y kanyang pinagsisigaw,

bawat kausap ay pinagtatawanan, na ang tao’y hindi

pantay-pantay kung sa politika ang usapan

Sa kasaysayan, tinuringan siyang dakilang santong

sekular ng malayang kaisipan. Hindi kaya siya’y

talamak na kaaway ng kalayaan?

Montage Vol. 6 • August 2002

LEAVE A REPLY

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.