PATULOY ang UST Archives sa pagpapabatid ng kahalagahan ng katutubong sistema ng ating pagsusulat, isang taon makalipas pormal na igawad ang titulong National Cultural Treasure (NCT) ng National Archives of the Philippines (NAP) ang koleksiyon ng sinaunag mga dokumento na nasusulat sa Baybayin na pawang matatagpuan lamang sa Arkibo ng pinakamatangdang pamantasan sa Asya.
Ang Baybayin ang alpabeto ng mga sinaunang Tagalog bago pa man dumating ang mga Kastila na nagpakilala ng pagsusulat sa alpabetong Romano. Binubuo ng 14 katinig at tatlong patinig ang Baybayin na nagmula sa panahong bago pa man dumating ang mga Kristiyano o mga Muslim sa Filipinas.
Kasunod ng pormal na pagkilala sa tinaguriang “UST Baybayin Scripts” ni NAP Direktor Victorino Manalo noong ika-22 ng Agosto ng nakaraang taon, kasamang inilimbag ang mga dokumento at pag-aaral ng Baybayin sa “Lumina Pandit II: A Continuum,” isang aklat sa kasaysayan na inilusad noong ika-16 ng Mayo sa pangunguna ng UST Miguel de Benavides Library at sa pakikiisa ng Union Bank of the Philippines.
Sinabi ni UST Arkiwista Regalado Trota Jose na tanging ang mga dokumentong nadeklarang NCT ang nailimbag nang buo samantalang bahagi lamang ito ng sa iba pang documento sa Baybayin na nasa pangangalaga ng UST.
Isang buong kabanata ang inilaan sa libro para sa paglalahad ng mga pag-aaral tungkol sa Baybayin.
Kasama sa inilimbag na libro ang pagsasalaysay ni Joselito Zulueta, patnugot ng Philippine Daily Inquirer sa Lifestyle Arts and Books, sa kasaysayan ng Baybayin sa UST.
Ayon dito, taong 1911 nang unang nasilayan ng mga Filipino ang sulatin ng Baybayin habang ipinagdiriwang ng Unibersidad ang ika-300 na anibersario nito.
“As against the claim of the American and Filipino detractors of the missionary orders that the Church did nothing to conserve the cultures of the natives and in fact set them back further to primitive times by the obscurantism and superstition of the friars, Libertas published the baybayin,” aniya Zulueta. Ang Libertas ang dating pahayagang pangmadla na nilathala ng Unibersidad.
Makalipas ang tatlong taon, isinalin ng edukador na si Ignacio Villamor at ng iskolar na si Norberto Romualdez, na parehong nagsipagtapos sa Unibersidad, ang mga sinaunang dokumento.
Sa isang panayam sa Varsitarian, sinabi ni Jose na napabilang ang UST Baybayin Scripts bilang NCT dahil ito ang may pinakamahaba at pinakakumpletong dokumento ng baybayin.
“Ito lang ‘yung talagang buong document [and] the whole document is written in Baybayin,” aniya.
Dagdag pa ni Jose, ito ang kauna-unahang dokumento sa kasaysayan na nadeklara bilang NCT ng NAP.
Nahahati sa dalawang dokumento ang UST Baybayin Scripts na nagmula pa noong ika-17 na siglo. Tungkol sa deeds of sale ng lupa sa Tondo ni Doña Catalina Baycan kay Don Andres Capiit ang unang dokumento. Samantala, tungkol naman sa ibinentang lupa ni Doña Maria Silang kay Doña Francisca Longar sa Mayhaligue ang pangalawa.
Ikalima ang UST Baybayin Scripts sa mga kinilala bilang “articles of cultural importance” o NCT dito sa Unibersidad, Noong 2010, dineklara ang ilang apat na pook sa kampusbilang NCT—ang Arch of the Centuries, UST Main Building, UST Central Seminary/ Fathers’ Residence, at UST Open Grounds. Erika Mariz S. Cunanan at Maria Koreena M. Eslava
