27 August 2015, 1:19p.m. – KAWALAN
ng pagsasalin at pondo ang ilan sa mga pangunahing suliranin sa panitikan ng
mga bansang kasapi sa Asean, ayon sa mga iskolar.
“We love so much [the] English and American writers, we don’t
know anything about our neighbors. It’s always about translation,” ani Prop. Nor Faridah Binti Abdul Manaf ng
International Islamic University Malaysia sa unang araw ng Asean Literary
Symposium sa Ateneo de Manila, ika-26 ng Agosto.
Sinabi ni Manaf na sanhi diumano ng kanluraning pag-iisip, o
mataas na pagtingin sa mga akda ng kanluran, ang kawalan ng pagtangkilik at
pagsasalin ng mga akda mula sa rehiyong Asean.
Sinang-ayunan
ito ni Prop. Melani Budianta ng Universitas Indonesia. “We are so busy
understanding our own identity as Indonesian[s] and have no time to look at our
neighbors,” aniya.
Binigyang-diin
ng dalawang propesor ang kahalagahan ng pagkakaroon ng isang wikang maaaring
mag-ugnay sa bawat miyembro ng rehiyong Asean.
“If we want to work as a group then there should be a unifying
language. We [must] take the effort of learning [for example] Tagalog and
Malay,” ani Manaf.
Ayon
naman kay Budianta, nahahayaan na lamang mabulok ang mga sinaunang
manuskrito sa Indonesia na nakasulat sa Arabic, Javanese at Malay,
dahil sa kawalan ng sapat na pondo.
Sa
kaso ng Pilipinas, isa sa mga suliranin na kinakaharap ng panitikan ang
katiting na interes sa mga kurso ng sining at panitikan dahil mas binibigyang
pansin ang kulturang popular, at mga araling ekonomiko at teknikal.
“Punong-puno
tayo ng popular culture, ng kung anu-anong galing sa labas. Wala silang
nakikitang halaga para sa pagbabasa lalo na kasi kung napakadali ng buhay
at lahat ay iniiralan ng komersyal na bagay,” ani Prop. Michael Coroza,
convenor ng ALS at associate professor sa Ateneo, sa isang
panayam sa Varsitarian.
Layon
ng tatlong araw na pagpupulong na makalikha ng ugnayan sa pagitan ng mga bansa
sa Asean kung saan maaaring magbahaginan ng kanya-kanyang panitikan.
Isa
sa mga hakbangin ng simposiyum ang pagkakaroon ng cross-translation project
kung saan isasalin sa wikang Filipino at gagamitin sa pagtuturo ang mga
akda ng iba pang bansa Asean .
Anim
lamang sa sampung bansa sa Asean ang may kinatawan sa pagpupulong sa Ateneo:
Indonesia, Malaysia, Singapore, Thailand, Laos at Pilipinas. Jasper
Emmanuel Y. Arcalas
